Διά καρκίνωση ελιάς ή φυματίωση ελιάς ή Pseudomonas savastanoi και τις ασθένειες ελιάς με βακτήρια φυτών, αυτό το κείμενο από τα άρθρα κηποτεχνίας και τα άρθρα κήπου διά την κατασκευή και συντήρηση κήπων, την αρχιτεκτονική κήπων, τη διαμόρφωση κήπου ή το αυτόματο πότισμα κήπου, προσδιορίζει σχετικές κηπουρικές εργασίες ή συμβουλές κηπουρικής. Όπως ισχύει διά τα υπόλοιπα κείμενα ή τα ΑΡΘΡΑ ΑΝΘΑΝΑΣΣΑ, έτσι και το παρόν άρθρο τελεί αυστηρώς υπό το καθεστώς νομικής προστασίας βάσει συμβολαιογραφικής πράξεως και σύννομων τεχνολογικών μέτρων προστασίας και διατάξεων ευρωπαϊκών Οδηγιών, νομικής βάσεως και του Νόμου περί πνευματικής ιδιοκτησίας, συγγενικών δικαιωμάτων και πολιτιστικών θεμάτων μετά των σχετικών νεωτέρων τροποποιήσεων αυτού (Ν. 2121/93, άρ. 66Α), καθώς προσδιορίζεται εις τους όρους χρήσεως του ΙΣΤΟΤΟΠΟΥ της ΑΝΘΑΝΑΣΣΑ.
Τα ελαιόδεντρα είναι από τα πιο χαρακτηριστικά φυτά τα οποία διακοσμούν αρκετούς ελληνικούς ιδιωτικούς και
ιδιόχρηστους χώρους πρασίνου. Παρά το γεγονός ότι είναι ένα μακρόβιο και εξαιρετικώς ανθεκτικό δέντρο έναντι πολλών καταπονήσεων, δυστυχώς, δεν είναι απαλλαγμένο από φυτοπαθολογικά προβλήματα. Αντιμετωπίζει πολλές ασθένειες με ποικιλόμορφες επιπτώσεις τόσο στην υγεία του, όσο και στην καρποφορία του. Μία από τις συχνότερες ασθένειες ελιάς η οποία ταλαιπωρεί αρκετά συχνά αυτό το ευλογημένο δέντρο έχει παρατηρηθεί επισταμένως από την αρχαιότητα και είναι η καρκίνωση ελιάς ή φυματίωση ελιάς. Μπορεί να εκδηλωθεί σε οποιαδήποτε περιοχή του πλανήτη όπου καλλιεργούνται ελιές και η γνώση του προβλήματος έχει ιδιαιτέρα σημασία στην κηποτεχνία διότι η αιτία σχετίζεται με ανάλογα ή παραπλήσια συμπτώματα τα οποία παρατηρούνται συχνά σε αρκετά ακόμα καλλωπιστικά φυτά, όπως είναι για παράδειγμα το γιασεμί, η πικροδάφνη, η μυρτιά ή το λιγούστρο.
Η καρκίνωση ελιάς ή φυματίωση ελιάς ή olive knot, παρουσιάζεται εξ αιτίας της δράσεως ενός βακτηριακού στελέχους το
οποίο ανήκει στο είδος Pseudomonas savastanoi της οικογενείας Pseudomonadaceae. Η προσβολή γίνεται ορατή διά γυμνού οφθαλμού κατά κανόνα στα υπέργεια τμήματα όπου ιδιαιτέρως στα κλαδιά ή τον κορμό εντοπίζονται κάποια φυμάτια ή καρκινώματα, δηλαδή εξογκωμένα ογκίδια ή galls. Η δράση του βακτηρίου μπορεί επίσης να επεκταθεί και σε υπόγεια τμήματα της ελιάς. Μικρότερων διαστάσεων ογκίδια μπορούν να παρατηρηθούν ακόμα και επί της επιφανείας των φύλλων και μάλιστα με μεγαλύτερη συχνότητα σε εκείνα τα φύλλα όπου έχει προηγηθεί κάποια επίθεση από έντομα. Ομοίως, η παρουσία του βακτηρίου επιδράει δυσμενώς στην καρποφορία διότι υποβαθμίζει την ποιότητα και ποσότητα των καρπών. Μάλιστα, οι τελευταίοι λειτουργούν σαν πρώτης τάξεως εργοστάσια πολλαπλασιασμού του φυτοπαθογόνου βακτηρίου Pseudomonas savastanoi, που με υγρές κλιματολογικές συνθήκες δραπετεύει από τους καρπούς με σκοπό να επεκτείνει τη δράση του και αλλού.
Το μέγεθος των ογκιδίων ποικίλει. Αυτά τα καρκινώματα δημιουργούνται με την επίδραση της βιοσυνθέσεως
εξειδικευμένου χημικού οξέως κατά τη δράση του βακτηρίου. Στα πρώτα στάδια της αναπτύξεώς τους είναι σχετικώς πιο δυσδιάκριτα και έχουν έναν ανοικτό φαιοκάστανο χρωματισμό, αλλά όσο περνάει ο χρόνος, τόσο διογκώνονται περαιτέρω και αποκτούν τελικώς μία χρωματική απόχρωση η οποία προσομοιάζει σε εκείνην την αποκτά ο φλοιός από το ώριμο υγιές ξύλο του δένδρου. Το σχήμα τους μοιάζει περισσότερο να είναι σφαιροειδές και η επιφάνειά τους τελικώς γίνεται ανώμαλη με σχισμοειδείς και τραχιές αυλακώσεις. Επίσης, είναι σκληρά στην αφή, ενώ εσωτερικώς μοιάζουν σπογγώδους υφής. Βεβαίως, είναι δυνατόν σε ένα προσβεβλημένο από φυματίωση δέντρο ελιάς διάφορα παρακείμενα ογκίδια να προσεγγίσουν αναμεταξύ τους κατά τη διόγκωσή τους με επίπτωση ο συνιστάμενος όγκος να είναι πιο εκτεταμένος, οπότε και οτ πρόβλημα της παρουσίας του μεγεθύνεται περισσότερο.
Ο ρόλος εκάστου ογκιδίου είναι το να αποτελεί κατά κάποιον τρόπο το ενδιαίτημα ή την αίθουσα η οποία προστατεύει ένα
μεγάλο πλήθος από τον πληθυσμό του φυτοπαθογόνου βακτηρίου Pseudomonas savastanoi. Αυτός ο εισβολέας σταδιακώς αποδυναμώνει το φυτό και τους καρπούς του, ενώ μπορεί να ξηράνει τμήματά του. Δυστυχώς, εάν ένα μικρής ηλικίας ελαιόδενδρο προσβληθεί ειδικώς στον κεντρικό κορμό του, τότε υπάρχει ενδεχόμενο ακόμα και να πεθάνει. Το βακτήριο εκμεταλλευόμενο τα αγγεία του φυτού μεταναστεύει σε νέα τμήματά του και επεκτείνει την προσβολή με καρκινώματα. Μπορεί να δρα καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, αλλά γίνεται πιο ενεργητικό όταν η θερμοκρασία βρίσκεται λίγο πιο πάνω από τους είκοσι πέντε βαθμούς της κλίμακος Κελσίου. Επίσης, είναι ικανό να εισέλθει στο φυτικό ιστό από οποιοδήποτε τραύμα του δένδρου ανεξαρτήτως εάν προέρχεται από έντομα, κλιματολογικά φαινόμενα ή ανθρώπινες δραστηριότητες. Έτσι, το χαλάζι, το κλάδεμα ελιάς ή ο ραβδισμός για συλλογή καρπών αυξάνουν τις πιθανές εισόδου του παρασίτου. Επιπροσθέτως, ο υγρός ή βρόχινος καιρός, ιδιαιτέρως σε συνδυασμό με τους αέρηδες, λειτουργεί σαν ιδανικό εφαλτήριο για μετάδοση των μολύνσεων.
Το είδος Pseudomonas savastanoi είναι απίστευτα ανθεκτικό για να καταπολεμηθεί σε έναν ιδιωτικό και ιδιόχρηστο κήπο. Για αυτό επιβάλλεται να λαμβάνουμε προληπτικά μέτρα στους χώρου πρασίνου για να εμποδίσουμε τη φράση όχι μόνο από τα βακτήρια φυτών, αλλά και των λοιπών παρασίτων. Η ΑΝΘΑΝΑΣΣΑ προτείνει προς τις φίλες και τους φίλους της να επιλέγουν εξ αρχής υγιή δενδρύλλια ελιάς και να αποφεύγεται με θρησκευτική ευλάβεια οποιαδήποτε καταπόνηση ή τραυματισμός στα ελαιόδεντρα κατά τις περιόδους με έντονους αέρηδες και υγρασία ή βροχοπτώσεις. Τα εργαλεία επιβάλλεται να καθαρίζονται και να απολυμαίνονται με χαλκούχα προϊόντα ή σκευάσματα φορμόλης. Ομοίως, προληπτικώς συνιστάται να ψεκάζουμε περιοδικώς με χαλκούχα σκευάσματα τα ελαιόδεντρα από το φθινόπωρο έως την άνοιξη και αμέσως μετά από κάποιο τραυματισμό τους. Τέλος, εάν παρατηρήσουμε προσβολή από το παθογόνο βακτήριο και τα ογκίδια δεν είναι εκτεταμένα ενδείκνυται να προσπαθήσουμε να τα αφαιρέσουμε προσεκτικώς με κοφτερή λεπίδα ή να αποκόψουμε τα προσβεβλημένα τμήματα με σκοπό να τα κάψουμε, ενώ μετά να ψεκάσουμε τις τομές με χαλκούχα σκευάσματα και να τις καλύψουμε με ειδική πάστα επουλώσεως πληγών. Αντιθέτως, σε εκτεταμένες προσβολές μέσα στον κήπο η κατάσταση κρίνεται ιδιαιτέρως δυσμενής για την υγεία του δέντρου, αλλά και για την υγεία των παρακείμενων ελαιοδέντρων, οπότε πιθανώς θα πρέπει να υπολογιστεί το ενδεχόμενο ακόμα και της οριστικής καταστροφής του δένδρου.
2009 έως σήμερα ©ΑΝΘΑΝΑΣΣΑ, Πρωτότυπες Κηποτεχνικές Διαμορφώσεις Ιδιωτικών Και Ιδιόχρηστων Κήπων