Διά φεστούκα αρουντινάτσεα και ψυχρόφιλο γκαζόν, Festuca arundinacea ή tall fescue και συντήρηση, φροντίδα γκαζόν ώστε να είναι πράσινος χλοοτάπητας, το γρασίδι ή η χλόη, αυτό το κείμενο από τα άρθρα κηποτεχνίας και τα άρθρα κήπου διά την κατασκευή και συντήρηση κήπων, την αρχιτεκτονική κήπων, τη διαμόρφωση κήπου ή το αυτόματο πότισμα κήπου, προσδιορίζει σχετικές κηπουρικές εργασίες ή συμβουλές κηπουρικής. Όπως ισχύει διά τα υπόλοιπα κείμενα ή τα ΑΡΘΡΑ ΑΝΘΑΝΑΣΣΑ, έτσι και το παρόν άρθρο τελεί αυστηρώς υπό το καθεστώς νομικής προστασίας βάσει συμβολαιογραφικής πράξεως και σύννομων τεχνολογικών μέτρων προστασίας και διατάξεων ευρωπαϊκών Οδηγιών, νομικής βάσεως και του Νόμου περί πνευματικής ιδιοκτησίας, συγγενικών δικαιωμάτων και πολιτιστικών θεμάτων μετά των σχετικών νεωτέρων τροποποιήσεων αυτού (Ν. 2121/93, άρ. 66Α), καθώς προσδιορίζεται εις τους όρους χρήσεως του ΙΣΤΟΤΟΠΟΥ της ΑΝΘΑΝΑΣΣΑ.
Οι φίλες και οι φίλοι της ΑΝΘΑΝΑΣΣΑ γνωρίζουν το γεγονός ότι ένας καλλωπιστικός χλοοτάπητας στον ιδιωτικό και
ιδιόχρηστο κήπο σε μεγάλο βαθμό εξυπηρετεί μεταξύ άλλων και ψυχαγωγικές ανάγκες. Η αισθητική αντίληψη η οποία συνδέεται με το γκαζόν προσδιορίζει σε μεγάλο βαθμό τις επιλογές τις οποίες κάμνει ένας κάτοχος χώρου πρασίνου προκειμένου να διαμορφώνει τον κήπο του έτσι ώστε να πληροί τις αντικειμενικές και υποκειμενικές προϋποθέσεις σχετικώς με την καλαισθησία και χρηστικότητα. Βεβαίως, υπάρχουν πολλά είδη και ποικιλίες χλόης που θεωρητικώς μπορούν να χρησιμοποιηθούν, αλλά στην πράξη επιλέγονται εκείνες οι οποίες κατά βάση προσφέρουν τις καλύτερες πιθανότητες εξασφαλίσεως ευημερίας και μακροβιότητος των φυτών. Οι ελληνικές εδαφοκλιματικές συνθήκες περιορίζουν κατά πολύ τις επιλογές των ειδών γρασιδιού, ιδιαιτέρως όταν αυτό θέλουμε να ανήκει στα ψυχρόφιλα είδη και να μπορεί να διατηρεί την απόχρωσή του καθ' όλη τη διάρκεια του έτους. Η πρακτική εμπειρία έχει καταδείξει το ότι στους ελληνικούς κήπους υπάρχει μία ιδιαιτέρα προτίμηση σε ποικιλίες μίας ψυχρόφιλης αγρωστώδους πόας, που λέγεται φεστούκα καλαμοειδής ή φεστούκα αρουντινάτσεα ή Festuca arundinacea. Αυτό το είδος της φεστούκα δείχνει να έχει μία σχετικώς καλή προσαρμογή στις καλλιεργητικές συνθήκες οι οποίες παρατηρούνται στους συγκεκριμένους χώρους.
Ο βασικός λόγος ο οποίος έχει συμβάλλει στην επικράτηση αυτών των ποικιλιών για τη δημιουργία καλλωπιστικού χλοοτάπητα έχει να κάμνει κυρίως με τη σχετικώς αναπτυγμένη ικανότητά τους με προϋποθέσεις να ανταπεξέρχονται κάπως πιο εύκολα στις καταπονήσεις εξ αιτίας των αντίξοων εδαφοκλιματικών και ξηροθερμικών συνθηκών οι οποίες επικρατούν στην ελληνική χερσόνησο και ιδιαιτέρως προς το νότιο τμήμα της. Επιπροσθέτως, ένα από τα μεγάλα τους πλεονεκτήματα σχετίζεται με τη δυνατότητα που έχουν να επιβιώνουν, έστω και υποτυπωδώς, σε διάφορα ελληνικά εδάφη τα οποία δεν χαρακτηρίζονται από υψηλή γονιμότητα ή καταλληλότητα οξύτητας. Χαρακτηριστικώς θα προσδιορίσουμε το ότι η ιδανική τιμή του εδαφικού pH για τη Festuca arundinacea είναι περί το έξι (6), αλλά μπορεί να επιβιώσει σε πιο όξινα ή αλκαλικά εδάφη. Ομοίως, εκδηλώνουν μία σχετικώς καλή συμπεριφορά σε ελάχιστα αυξημένη αλατότητα εδάφους, αλλά κατά κανόνα συνιστάται να αποφεύγεται η εγκατάστασή τους σε χώρους όπου το έδαφος ή το νερό αντιμετωπίζουν προβλήματα υψηλής αλατότητος.
Μέχρι σήμερα έχουν δημιουργηθεί αρκετές ποικιλίες της συγκεκριμένης φεστούκα. Είναι γνωστόν το ότι στις ΗΠΑ, αλλά
και αλλού, έχει επενδυθεί πολύς χρόνος και χρηματικό κεφάλαιο στην προσπάθεια να προσφερθούν στο καταναλωτικό κοινό σπόροι με περισσότερο βελτιωμένα χαρακτηριστικά. Επιπροσθέτως, στην αγορά διατίθενται όλο και περισσότερες ποικιλίες με ενδοφυτικό εμβολιασμό. Σε γενικές γραμμές, η φεστούκα η καλαμοειδής περιλαμβάνει ποικιλίες με αρκετά έντονη διάπλαση όταν αναπτυχθούν, ενώ το χρώμα τους προσδιορίζεται από αποχρώσεις του στιλπνού πράσινου και διατηρείται καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, αλλά η ευρωστία τους επηρεάζεται δυσμενώς από τις θερμικές καταπονήσεις. Πολλαπλασιάζονται είτε με αδέλφωμα, είτε ευκολότερα με σπόρους των οποίων η αναλογία προς την επιφάνεια εδάφους είναι περίπου τεσσεράμισι κιλά ανά εκατό τετραγωνικά μέτρα (4,5 Kgr/100 τμ) για τις ελληνικές εδαφοκλιματικές συνθήκες και χρειάζονται το περισσότερο μιάμιση εβδομάδα προκειμένου να βλαστήσουν. Ο πιο κατάλληλος χρόνος σποράς για την Ελλάδα είναι από τις αρχές Μαρτίου έως αρχές Μαΐου ή από τα μέσα Σεπτεμβρίου έως τέλη Νοεμβρίου. Η ΑΝΘΑΝΑΣΣΑ θα συνιστούσε στις φίλες και τους φίλους της να διενεργούν τη σπορά κατά το μήνα Οκτώβριο. Βεβαίως, αντί για σπορά μπορεί να δημιουργήσουμε μία έκταση με γκαζόν χρησιμοποιώντας έτοιμο στρώμα ή ρολό από χλοοτάπητα, που εάν εάν πληροί τις σωστές προδιαγραφές μπορεί να εγκατασταθεί καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους αποφεύγοντας, όμως, όσο μπορούμε τις περιόδους με ακραία κλιματολογικά φαινόμενα, όπως είναι η υπερβολική ζέστη.
Όταν διενεργείται σπορά καλό θα ήταν να μην υπερβαίνει η ποσότητα των σπόρων την προαναφερθείσα δοσολογία διότι
κάτι τέτοιο πιθανώς θα δημιουργήσει μελλοντικά προβλήματα στην πύκνωση και υγεία του γκαζόν. Η φεστούκα αρουντινάτσεα έχει την ιδιομορφία να πυκνώνει με αδέλφωμα, δηλαδή όσο περνάει ο καιρός εκφύονται όλο και περισσότερα φύλλα από τη βάση κοντά στην επιφάνεια του εδάφους ώστε να δημιουργούνται ευθυτενείς και συμπαγείς δέσμες πλατιών φύλλων. Όταν το αδέλφωμα αρχίζει να γίνεται υπερβολικό προτείνεται περιστασιακώς η χρήση μηχανήματος καθέτου κοπής ή vertical cut mower παράλληλα με τη χλοοκοπτική. Επιπροσθέτως, πολλές ποικιλίες έχουν την τάση να δημιουργούν σημαντικές ποσότητες άχρηστου οργανικού υπολείμματος ή thatch, το οποίο πρέπει να απομακρύνεται με αποβρύωση τουλάχιστον μία φορά την άνοιξη κάθε έτους.
Τα γκαζόν που προέρχονται ειδικά από την απ’ ευθείας σπορά των ποικιλιών της συγκεκριμένης φεστούκα δημιουργούν ένα ριζικό σύστημα τα οποίο είναι αρκετά ισχυρό και βαθύ. Τα πρώτα περίπου σαράντα εκατοστά είναι χρήσιμο να διατηρούνται γόνιμα, ασυμπίεστα και όσο το δυνατόν νοτισμένα. Όμως, οι ρίζες από τους σπόρους μπορούν να φθάσουν βαθύτερα και σε κάποιες ποικιλίες, εάν το επιτρέπει το εδαφικό υπόστρωμα, δύνανται να κατέλθουν ακόμα και περισσότερο του ενός μέτρου. Αυτό το ισχυρό ριζικό σύστημα βοηθάει τη Festuca arundinacea στο να αντιμετωπίζει διαχρονικά με μεγαλύτερη επιτυχία τις έντονες διακυμάνσεις της θερμοκρασίας, αλλά δεν σημαίνει ότι αρέσκεται να εκτίθεται επί μακρόν σε ξηροθερμικές συνθήκες. Οι πολύ υψηλές καλοκαιρινές θερμοκρασίες ιδιαιτέρως όταν συνδυάζονται με ανώμαλη προσαρμογή στην έκθεση της ηλιακής ακτινοβολίας, προξενούν έντονο στρες το οποίο ενδέχεται να προκαλέσει αντιαισθητικούς καστανοκίτρινους μεταχρωματισμούς, ενώ οι μέση θερμοκρασία του ελληνικού χειμώνα είναι πιο κατάλληλη για να πάρει πιο θελκτική όψη. Αλλά οι καλύτερες θερμοκρασιακές και κλιματολογικές συνθήκες για την καλαμοειδή φεστούκα είναι αυτές οι οποίες παρατηρούνται κατά την άνοιξη και το φθινόπωρο στους ιδιωτικούς και ιδιόχρηστους κήπους. Εξ άλλου οι ποικιλίες της Festuca arundinacea είναι ψυχρόφιλες, δηλαδή αρέσκονται σε θερμοκρασίες σχετικώς χαμηλές, αφού προτιμούν ένα εύρος από δεκαπέντε έως είκοσι πέντε βαθμούς της κλίμακος Κελσίου. Βέβαια, οι πολύ χαμηλές θερμοκρασίες περιβάλλοντος ή ο καθολικός παγετός, ειδικώς στη βόρειο Ελλάδα, μπορεί να προξενήσουν ανήκεστες βλάβες, ζημίες και μεταχρωματισμούς στο φύλλωμα.
Κατά τη διάρκεια του χειμώνα, αλλά και στις έντονες ζέστες στα μέσα του καλοκαιριού στην Ελλάδα, η Festuca
arundinacea δεν εμφανίζει αξιόλογο ρυθμό αναπτύξεως φυλλικής επιφανείας. Στις άλλες περιόδους και ειδικώς την άνοιξη πρέπει να εντατικοποιούνται τα κουρέματα και να μην εγκαταλείπεται το γκαζόν να ψηλώνει υπερβολικώς. Το ελάχιστο ύψος κοπής από το έδαφος είναι περί τα δυόμισι εκατοστά (2,5 cm), αλλά το ιδανικό τελικό ύψος είναι περί τα τέσσαρα με πέντε εκατοστά (4 – 5 cm). Επειδή η μακροχρόνια συμπεριφορά της στη σκίαση εκτιμούμε από την εμπειρία μας ότι δεν είναι ικανοποιητική, θα υποστηρίζαμε ότι το κούρεμα του σκιασμένου γκαζόν δεν πρέπει είναι κάτω από τα περίπου έξι εκατοστά (6 cm), διότι στη σκιά τα φύλλα λεπταίνουν πολύ, η πυκνότητα του γκαζόν αραιώνει και οι φωτοσυνθετική λειτουργία περιορίζεται. Ομοίως, όταν επικρατούν έντονες ζέστες καλό θα ήταν να διατηρείται η φεστούκα κάπως υψηλή στα έξι εκατοστά, ενώ το χειμώνα θα μπορούσε να επανέλθει στα τρία ή τέσσαρα με πέντε εκατοστά (3 – 4 – 5 cm).
Αξίζει να τονιστεί το ότι η Festuca arundinacea έχει μία σχετικώς αυξημένη ανοχή στην ξηρασία, αρκεί να έχει εγκατασταθεί καλά στον κήπο και η συντήρηση ή φροντίδα γκαζόν να είναι επαρκείς. Αλλά αυτή η ανοχή δεν ταυτίζεται με την ταυτόχρονη διατήρηση υψηλής αισθητικής ποιότητας σε περιοχές όπου η άρδευση είναι ελλιπής και η ατμοσφαιρική σχετική υγρασία χαμηλή. Δυστυχώς, το γκαζόν έχει πολύ αυξημένες ανάγκες σε άρδευση. Μάλιστα, αυτές οι καθημερινές ανάγκες είναι μεγαλύτερες σε περιοχές οι οποίες είναι εκτεθειμένες σε βοριάδες και στον ήλιο ο οποίος είναι αναγκαίος για τη φεστούκα. Μεγιστοποιούνται οι απαιτήσεις σε νερό όταν επικρατούν ξηροθερμικές συνθήκες. Για αυτό ε΄να κάποια φίλη ή φίλος της ΑΝΘΑΝΑΣΣΑ επιθυμεί να μην διαθέτει χρηματικούς πόρους για την άρδευση ή την περιποίηση γκαζόν, τότε καλό θα ήταν να σκεφτεί το ενδεχόμενο απορρίψεως καλλιεργείας γρασιδιού με τέτοια ψυχρόφιλα είδη.
Στους ελληνικούς ιδιωτικούς και ιδιόχρηστους κήπους η φεστούκα αρουντινάτσεα έχει επίσης αυξημένες ανάγκες σε
εξειδικευμένη λίπανση. Η συχνότητα, ο τύπος και η δοσολογία των λιπασμάτων είναι αδύνατο να προσδιοριστούν διότι είναι συνάρτηση των αναγκών εκάστου κήπου. Είναι, όμως, βέβαιο το γεγονός ότι η λίπανση του γκαζόν πρέπει να γίνεται με εξαιρετικής ποιότητος λίπασμα και όχι με οποιοδήποτε προϊόν λόγω της ιδιαιτερότητας την οποία εμφανίζει τόσο όσον αφορά στη συνεχή άρδευσή του, όσο και στην εγκατάσταση και πυκνότητα των φυτών που το απαρτίζουν. Τα λιπάσματα για γκαζόν έχουν ενσωματώσει ποικίλες καινοτομίες και τεχνολογίες προκειμένου να αξιοποιούνται κατά το δυνατόν πιο αποτελεσματικώς από τη στιγμή που θα χορηγηθούν στο γρασίδι. Σε γενικές γραμμές, η ΑΝΘΑΝΑΣΣΑ προτείνει η λίπανση του υγιούς γκαζόν να εντατικοποιείται από την άνοιξη με τη χρήση λιπάσματος το οποίο θα έχει αυξημένες μονάδες αζώτου βραδείας αποδεσμεύσεως, ενώ στη συνέχεια θα περιορίζεται ή θα εκμηδενίζεται την περίοδο με υπερβολική ζέστη και κατόπιν σταδιακώς θα ενισχύεται κατά το φθινόπωρο. Ειδικώς κατά τα έντονα κρύα του χειμώνα αποφεύγονται οι λιπάνσεις, αλλά την υπόλοιπη χειμερινή περίοδο θα μπορούσαν να χορηγηθούν ειδικά προϊόντα για την αμυντική ενίσχυση του γρασιδιού.
Όσον αφορά στα φυτοπαθολογικά προβλήματα τα οποία αντιμετωπίζει η Festuca arundinacea, δυστυχώς, αυτά είναι
αρκετά. Στους ελληνικούς ιδιωτικούς και ιδιόχρηστους κήπους τα πιο σοβαρά εστιάζονται σε μυκητολογικές προσβολές, όπως είναι για παράδειγμα το πύθιο ή φουζάριο και σε επιθέσεις εντόμων, όπως είναι η αγρότιδα. Κάθε φυτοπαθολογική κατάσταση κατά το δυνατόν προλαμβάνεται ή αντιμετωπίζεται με τη δέουσα συντήρηση γκαζόν, αλλά και τη χρήση φυτοπροστατευτικών προϊόντων, όπως είναι τα εντομοκτόνα ή τα μυκητοκτόνα. Πέραν το προαναφερθέντων προβλημάτων, ένας ψυχρόφιλος χλοοτάπητας με φεστούκα αρουντινάτσεα είναι επιρρεπής στη συσσώρευση άχρηστης οργανικής ύλης ή thatch, αλλά και σε δυσμενή χαρακτηριστικά της εδαφικής ποιότητος, όπως είναι η υδροφοβία εδάφους. Έτσι, μία φίλη ή ένας φίλος της ΑΝΘΑΝΑΣΣΑ μπορεί να κατανοήσει εύκολα το ότι κατά κανόνα το γκαζόν χρειάζεται συνεχή φροντίδα και επομένως θα απαιτεί την ανάλογη κατανάλωση χρηματικών πόρων από τους ιδιοκτήτες του.
Τέλος, θα κλείσουμε με ένα ερώτημα το οποίο τίθεται πολύ συχνά στην ΑΝΘΑΝΑΣΣΑ. Συγκεκριμένα διερωτάται κάποιος εάν είναι καλύτερη η σπορά ή η εγκατάσταση έτοιμου χλοοτάπητα με φεστούκα αρουντινάτσεα. Η απάντηση δεν είναι εύκολη γιατί εξαρτάται από τις ανάγκες τις οποίες θα εξυπηρετεί το γκαζόν, αλλά και τις εδαφοκλιματικές συνθήκες του κήπου.
Σε θεωρητικό επίπεδο και σε αντίθεση με το έτοιμο γκαζόν, η σπορά έχει το πλεονέκτημα ότι δημιουργεί εκ του μηδενός
φυτά προσαρμοσμένα τόσο στο υπέργειο, όσο και στο υπόγειο τμήμα τους καλύτερα στο μόνιμο περιβάλλον το οποίο θα ζουν, ενώ μακροχρονίως ίσως παρουσιάζουν μεγαλύτερη ανθεκτικότητα στην ξηρασία και τις θερμικές καταπονήσεις. Παρά τη γενική εντύπωση ότι η σπορά είναι μία φθηνή εργασία, αυτό δεν είναι καθόλου ακριβές εάν θέλουμε να γίνει σωστά και όχι προσπαθώντας να εξοικονομήσουμε χρόνο ή χρήματα από αναγκαίες κηπουρικές εργασίες. Επιπροσθέτως, η σπορά έχει το πλεονέκτημα ότι μπορούμε πάντα να γνωρίζουμε επακριβώς την ποικιλία του σπόρου και έτσι εάν μελλοντικώς χρειαστεί να γίνουν επισπορές, τότε αυτές θα δημιουργούν χλοοτάπητα με ακριβώς ίδια χαρακτηριστικά όπως αυτά κατά την αρχική εγκατάσταση. Ομοίως, το καλά εγκατεστημένο γκαζόν σποράς έχει θεωρητικώς μεγαλύτερη ικανότητα να ανταπεξέλθει σε καταπονήσεις λόγω κινήσεων, ζημιών από ζώα ή τοξικότητες. Πρέπει, όμως, να τονιστεί το ότι όταν γίνεται σπορά ο χρόνος που θα χρειαστεί για την πλήρη ανάπτυξη και ασφαλή χρήση του γρασιδιού είναι αρκετά μεγάλος και όχι μικρότερος από ένα έτος. Από την άλλη μεριά η σπορά εκτίθεται σε περισσότερους κινδύνους λόγω της δράσεως εντόμων ή άλλων ζώων, όπως είναι τα μυρμήγκια, τα πτηνά και οι γάτες, ενώ το νεαρό γκαζόν σποράς πιθανώς να είναι πιο επιρρεπές σε μυκητολογικά προβλήματα κατά τα πρώτα στάδια της ζωής του. Παράλληλα τα φυτά που προέρχονται από σπορά θεωρητικώς τείνουν να έχουν μία πιο άγρια συμπεριφορά γιατί ξυλοποιούνται και ανθοφορούν πιο εύκολα ώστε να απαιτούν προσεκτική περιποίηση γκαζόν, ειδικώς κατά το κούρεμα.
Στον αντίποδα βρίσκεται το έτοιμο γκαζόν το οποίο προέρχεται από εγκαταστάσεις έτοιμων ρολών. Διακρίνεται από το ανυπέρβλητο πλεονέκτημα ότι αισθητικώς μεταμορφώνει αμέσως το τοπίο μόλις εγκατασταθεί. Μπορεί να μην συγκροτείται αμιγώς από μία ποικιλία Festuca arundinacea, αλλά να είναι μείγμα το οποίο προκύπτει από διάφορους συνδυασμούς και ποσοστιαίες αναλογίες ποικιλιών ή ακόμα και άλλων ειδών. Αυτή η μείξη δεν είναι μακροχρονίως πάντα και ό, τι καλύτερο λόγω της διαφορετικών απαιτήσεως φροντίδος των διαφορετικών ειδών. Εάν είναι υγιώς δημιουργημένο, προσφέρεται με τη σωστή ποσότητα εδαφικού υποστρώματος, έχει αναπτυγμένο ριζικό σύστημα που το συγκρατεί γερά και δεν παραδίδεται με την επήρεια λιπασμάτων ή φαρμάκων, τότε μπορεί να χρησιμοποιηθεί με ασφάλεια τουλάχιστον στον μισό χρόνο πιο γρήγορα από την περίπτωση της σποράς. Θεωρητικά έχει πιο εξευγενισμένη συμπεριφορά ως προς την ανάπτυξή του.
2009 έως σήμερα ©ΑΝΘΑΝΑΣΣΑ, Πρωτότυπες Κηποτεχνικές Διαμορφώσεις Ιδιωτικών Και Ιδιόχρηστων Κήπων